Bizlere biraz kendinizden bahseder misiniz? Ardından Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı’nın çalışmalarını ve enfeksiyon hastalıklarının genel çerçevesini anlatır mısınız?
“Kökenim Emirdağlı. İlkokulu Mahmudiye’de, Orta öğrenimi Polatlı’da tamamladım.Üniversiteye ise buraya geldim. Burada büyüdüm ben .Bu nedenle buraya kurumsal olarak büyük bir aidiyet duyarım; benim için yeri çok özel. Üniversiteyi 1990’da, uzmanlığımı ise 1998’de tamamladım. 2007 yılında doçent, 2012 itibarıyla profesör olarak görev yapmaktayım.
Ayrıca sekiz yıllık bir başhekim yardımcılığı dönemim oldu (2011–2019); bu dönem benim için çok keyifli geçti. Hastanede dokunmadığım bir alan kalmadı. Eğitim vermeyi çok seviyorum; hangi alanda ne eksik bulduysam ya da tamamlanması gereken bir konu varsa oraya dokundum, çok verimli bir şekilde görev yaptığımı sanıyorum çünkü sonuçlarını görebildim. Şu anda kıdemli öğretim üyesiyim, çalışmalara daha da azimle devam etmekteyim.”
MİKROORGANİZMALARLA İNSANLAR ARASINDA İLİŞKİ
Enfeksiyon hastalıkları insanlık tarihi kadar eski ve insanlık var olduğu sürece var olmaya devam edecek bir sağlık disiplinidir. Enfeksiyon hastalıkları mikroskopik boyutta da olsa başka bir canlı grubu ile çok gizemli bir ilişki temelinde ortaya çıkmaktadır. Vücudumuzda dost bakteriler olarak tanımlanan derimiz ve bağırsağımız başta olmak üzere dış ortam ile teması olan vücut açıklıklarında bizi koruyan doğal yol arkadaşlarımız bulunmaktadır. Günümüzde bağırsakmikrobiyotasının bağışıklığın temelinde büyük rol aldığı bilimsel olarak tanımlanmıştır. Hastalıklar çoğu zaman bu ilişkide dengeler bozulduğunda ortaya çıkmaktadır. Her iki grup birbirinin alanına fazlaca girdiğinde sorun çıkmaya başlıyor. Yani enfeksiyon hastalıklarına başka tanımlamalarda olduğu gibi ‘’mikroorganizmalarla insanlar arasında savaş’’ demek doğru değildir. Mikroorganizmaların da kendi arasında doğal döngüleri mevcuttur. Küresel olarak insan, hayvan, gıda hareketliliği nedeniyle günümüzde enfeksiyon hastalıkları bölge, ülke, kıta sınırları tanımaz. Bu bağlamda enfeksiyon hastalıkları toplum sağlığını ve hatta insanlığın geleceğini direkt etkileyen bir disiplindir diyebiliriz.
AŞI PLANLAMALARI YAPILMAKTADIR
Bakteri, virüs, mantar, parazit gibi mikroorganizmaların neden olduğu birçok hastalık tablosu enfeksiyon hastalıklarının konusudur. Hastalıklar çok basit bir soğuk algınlığından kanser oluşumuna neden olmak dahil çok geniş yelpazede bulunmaktadır. Hem toplum bazında hem de hastanede yatan hastalarda gelişen enfeksiyon hastalıkları söz konusudur. Hem acil servis, hem poliklinik, hem de diğer bölümlerde yatmakta iken sağlık bakım ilişkili enfeksiyonlar dediğimiz tabloları izlemek ve yönetmek durumundayız. Ayrıca polikliniğimizde hastanemize başvuran tüm hastalara hizmet veren bir aşı polikliniğimiz bulunmaktadır. Bir öğretim üyesi sorumluluğunda aşı planlamaları yapılmaktadır. Öte yandan hastanemizdeki sağlık bakım ilişkili enfeksiyonları önlemeye yönelik olarak oluşturulan enfeksiyon kontrol komitesi çalışmalarını yönetmektedir.
Öğrencilerime de daima söylediğim alanımızla ilgili 2 önemli konu vardır. Birisi enfeksiyon hastalıkları tam şifa ile tedavi edilebilir hastalıklardır. Diğeri ise enfeksiyon hastalıkları aşılama başta olmak üzere bazı tedbirler ile korunulabilir hastalıklardır.
İnsanlar “enfeksiyon” denildiğinde ne anlamalı, hangi durumlarda hekime başvurmalı?
Enfeksiyon hastalıkları halk arasında ateşli ve bulaşıcı hastalıklar olarak bilinmektedir. Mikrobik hastalıklar olarak da bilinmektedir. Enfeksiyon hastalıkları çoğu zaman halsizlik, iştahsızlık vb. haberci genel işaretlerle başlar, ateş yüksekliği ve enfeksiyon odağına yönelik yakınmalar ile artık doktora başvurma sürecine geçer. Solunum yolu enfeksiyonlarında öksürük, iltihaplı balgam, nefes darlığı, yan ağrısı söz konusu iken üriner sistem enfeksiyonlarında sık idrar çıkma, idrar yaparken yanma, kasık ve belde ağrı olur. Menenjit dediğimiz beyin ihtihabında bilinç bulanıklığı olan hasta çoğu zaman acil servise başkaları tarafından getirilir.
SİNSİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI
Bazen sinsi başlangıçlı enfeksiyon hastalıkları da olabilir. Bunların nedeni çoğu zaman bir virüstür. Bu viral enfeksiyonlar çoğu zaman sağlık taramalarında tesadüfen ortaya çıkar ve tanı, tedavi, takip süreci için enfeksiyon hastalıklarına yönlendirilir. Kronik hepatit B ve C enfeksiyonu çoğu zaman bu şekilde tanımlanır. Bu sinsi enfeksiyon hastalıklarını erkenden saptamak için taramalar yapmak gerekebilir. Özellikle riskli cinsel davranışları olan, damar içi ilaç kullanımı olan, aile öyküsü olan kişilerin HIV, HBV ve HCV için test yaptırmaları çok önemlidir. Bu hastalıkların erken tanı ve tedavisi ile hem kişinin yaşam kalitesi ve süresi iyileşmekte hem de diğer insanlara bulaş zinciri kırılmaktadır.
EL HİJYENİ BAŞLICA KORUNMA YOLUDUR
Enfeksiyon hastalıklarının toplum sağlığı açısından oluşturduğu riskler nelerdir? Enfeksiyonlardan korunmanın temel prensipleri nelerdir, vatandaşlara ne önerirsiniz?
Dediğim gibi enfeksiyon hastalıkları toplum sağlığını doğrudan ilgilendiren hastalıklardır. Bu durumu en çok salgın hastalıklar durumunda tecrübe ederiz. Covid-19 salgını döneminde tüm tedbirler ne kadar abartılı yaşandı hatırlayacaksınız. Televizyonlarda profesörler elimizi nasıl yıkayacağımızı tarif ettiler.Enfeksiyon hastalıklarında bulaş yollarına göre korunma yöntemleri değişmekle birlikte; bütüncül olarak sağlıklı, bağışıklığı sağlam bir birey olma temel konudur. El hijyeni hem toplumdan kazanılmış hem de sağlık bakımı ilişkili enfeksiyonlarda başlıca korunma yoludur. Solunum yolu ile bulaşan enfeksiyonlarda; kalabalıklardan uzak durmak, mesafeyi korumak, gereğinde maske takmak, gastrointestinal enfeksiyonlarda; güvenli ve temiz gıda ve su tüketmek, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarda; güvenli ve korunmalı cinsel temas, tek eşli olmak gibi korunma yöntemleri mevcuttur.
AŞI İLE KORUNMAK MÜMKÜNDÜR
Bizim en önemli korunma araçlarımızdan biri aşılardır. Toplumda bağışıklığın sağlanması, hastalığın toplumdan eradike edilmesi aşılar ile mümkündür. Çiçek hastalığı ve çocuk felci (polio) bunun en güzel örneklerindendir. Yine tüm dünyada 1997 yılında başlayan üniversal HBV aşılaması (tüm yenidoğanların aşılanması) ile 2030-40’larda HBV eradikasyonu hedeflenmektedir. Birçok enfeksiyon hastalığından aşı ile korunmak mümkündür. Yetişkin yaş grubunda uygulanan özel aşılar da mevcuttur. Pnömokok aşısı, Zona aşısı, RSV aşısı ileri yaşlarda uygulanmaktadır.
Antibiyotikler enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde en önemli araçlarımızdır; bakteriyel enfeksiyonlar için kullanılır. Uygun endikasyonda, doğru doz ve sürede kullanılmadığında veya gereksiz kullanıldığında bakteriler antibiyotiklere direnç kazanır. Bu dirençli bakterilerle özellikle hastanede gelişen enfeksiyonlarda tedavi zorlukları, hastanede uzun süre yatış ve tedavisi mümkün olamayan ölümler görülebilir. Bazı mikroorganizmalarda doğal direnç de mevcuttur. Hayvancılıkta verimi artırmak için antibiyotik kullanımı da direnç oluşumuna katkı sağlar. Yeni bir antibiyotiğin keşfi maliyetli ve uzun süreçlidir. Bu nedenle mevcut antibiyotikleri daha uzun süre kullanabilmek için dirençle tüm dünya çapında mücadele etmek zorundayız.
DÜZENLİ VERİ AKTARIMI SAĞLANMAKTADIR
Hastanelerde enfeksiyon kontrolü için ülkemizde özel programlara dahil olan üçüncü veya dördüncü sırada anabilim dalı olduğumuzu söylemekten onur duyarım. 1994 yılından beri bu alanda çalışmalar yürütülmektedir. Günümüzde Sağlık Bakanlığı bünyesinde tüm sağlık kurumlarında sağlık hizmeti ile ilişkili enfeksiyonları önlemeye yönelik programlar yürütülmektedir ve hastanemiz bu kurumsal ağa dahildir. Üniversite hastanelerinin birbiri ile mukayese edilebilmesi için düzenli veri aktarımı sağlanmaktadır. Hastanemiz Enfeksiyon Kontrol Komitesinin bu dönem başkanlığını yürütmekteyim. Bu kapsamda 5 sertifikalı enfeksiyon kontrol hemşiresi ile yoğun bakım enfeksiyonları ve cerrahi spesifik belirli cerrahi alan enfeksiyonları günlük ziyaretlerle aktif olarak izlenmektedir. Dirençli bakteri enfeksiyonlarına yönelik gerekli tedaviler yanında izolasyon ve kontrolü için tedbirler alınmakta ve takipleri yapılmaktadır. Sterilizasyon ve dezenfeksiyon uygulamalarında gerekli öneriler de sunulmaktadır. Komite üyeleri tarafından sağlık personeline hizmet içi eğitimler verilmekte; el hijyeni eğitimi, delici kesici yaralanmalar sonucu bulaşan enfeksiyonlardan korunma yöntemleri ve izolasyon yöntemleri bunların başında gelmektedir.
