Kayıt Dışı İstihdamın Riskleri
Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na hiç bildirilmemesi veya çalışma gün ve ücretlerinin eksik bildirilmesi durumunu ifade ediyor. SGK, sigortasız çalıştırılan veya eksik bildirilen çalışanların sosyal güvenceden yoksun kaldığını, işverenler arasında haksız rekabete ve kamu gelirlerinde kayba yol açtığını vurguluyor.
Kayıt dışı istihdam, emeklilik hakkı, malullük ve ölüm aylıkları, işsizlik sigortası ve genel sağlık sigortası gibi sosyal hakların kaybına neden oluyor. Ayrıca iş kazası ve meslek hastalıkları riskini artırıyor, ücret ve diğer hakların korunmasını engelliyor.
Cezalar ve Yaptırımlar
Denetimlerde kayıt dışı istihdam tespit edilirse işverenlere idari para cezaları uygulanıyor. Örneğin bir yıl boyunca bir işçiyi kayıt dışı çalıştıran işverene 14 asgari ücret tutarında ceza kesilebiliyor. Ayrıca primler gecikme zammıyla birlikte tahsil ediliyor, teşvikler durduruluyor ve haksız yararlanılan teşvikler geri alınıyor. Yabancı uyruklu işçi çalıştırmak isteyen işverenlerin önceden çalışma izni alması zorunlu. Çalışma izni olmayan yabancı işçi çalıştıran işveren, kişi başı 2025 yılı itibarıyla 81.683 TL idari para cezası ile karşılaşıyor.
Ücret Ödemelerinde Banka Zorunluluğu
Türkiye’de işçi sayısı 3 ve üzerinde olan işyerlerinde, ücret ödemeleri kanuni kesintiler yapıldıktan sonra banka kanalıyla yapılmak zorunda. Banka aracılığıyla yapılmayan her işçi ve her ay için işverenlere 2.179 TL idari para cezası uygulanıyor.
Bilgi Edinme ve İhbar
Çalışanlar, sigortalarının düzenli olup olmadığını e-devlet, ALO 170 veya SGK il/merkez müdürlüklerinden kolayca sorgulayabiliyor. Sigortasız çalıştırıldığını düşünen çalışanlar ise ALO 170, SGK birimleri veya CİMER üzerinden ihbar ve şikayette bulunabiliyor.
SGK yetkilileri, hem işverenleri hem de çalışanları kayıt dışı istihdamın hukuki ve sosyal riskleri konusunda bilinçli olmaya çağırıyor.
