İllerin isimleri kimi zaman kurucularından, kimi zaman coğrafi özelliklerden, kimi zaman da inanç ve yönetim anlayışından etkilendi. İşte Türkiye’deki 81 ilin tarih boyunca bilinen eski isimleri:
1. ADANA – BATANA:
Hitit ve Asur kaynaklarında bölge Batana adıyla anıldı.
2. ADIYAMAN – HISN-I MANSUR:
Arap hâkimiyeti döneminde “Mansur’un Kalesi” anlamında bu isim kullanıldı.
3. AFYONKARAHİSAR – KARAHİSAR-I SAHİP:
Selçuklu döneminde şehri fetheden Sahib Ata’dan dolayı bu ad verildi.
4. AĞRI – KARAKÖSE:
Osmanlı döneminde şehir merkezi Karaköse olarak biliniyordu.
5. AKSARAY – ARCHELAIS:
Roma ve Bizans dönemlerinde kullanılan antik isimdir.
6. AMASYA – AMASEIA:
Antik Yunan kaynaklarında bu adla anıldı.
7. ANKARA – ANKYRA:
Galatlar döneminde “çapa” anlamına gelen Ankyra ismi kullanıldı.
8. ANTALYA – ATTALEIA:
Bergama Kralı II. Attalos tarafından kurulduğu için bu adı aldı.
9. ARDAHAN – ARTAN / ARTANI:
Antik çağlarda bölge bu isimlerle kayıtlara geçti.
10. ARTVİN – ÇORUK:
Bölgeden geçen Çoruh Nehri’nden adını aldı.
11. AYDIN – TRALLEIS:
İyonya’nın önemli kentlerinden biri olarak Tralleis adıyla biliniyordu.
12. BALIKESİR – KARESİ:
Karesi Beyliği döneminde şehrin adı buydu.
13. BARTIN – PARTHENIOS:
Antik çağda Bartın Çayı’nın adı şehirle birlikte kullanıldı.
14. BATMAN – İLİSU / HASANKEYF:
Bölge uzun süre Hasankeyf merkezli anıldı.
15. BAYBURT – BAİBERD:
Roma ve Bizans kayıtlarında bu isim geçiyor.
16. BİLECİK – BELEKOMA:
Bizans döneminde kale adı olarak kullanıldı.
17. BİNGÖL – ÇAPAKÇUR:
Osmanlı dönemindeki resmi adıydı.
18. BİTLİS – BAGESH:
Pers kaynaklarında bu adla anıldı.
19. BOLU – CLAUDIOPOLIS:
Roma İmparatoru Claudius’un adını taşıyordu.
20. BURDUR – POLYDORION:
Antik Yunan döneminde kullanılan isimlerden biri.
21. BURSA – PRUSA:
Bitinya Kralı I. Prusias tarafından kuruldu.
22. ÇANAKKALE – DARDANOS / ABYDOS:
Boğaz çevresindeki antik yerleşim adlarıydı.
23. ÇANKIRI – GANGRA:
Paphlagonia bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi.
24. ÇORUM – NERIK:
Hitit döneminde kutsal kent olarak biliniyordu.
25. DENİZLİ – LAODIKEIA / LADİK:
Antik ve Türk dönemlerinde farklı isimler kullanıldı.
26. DİYARBAKIR – AMİD:
Roma ve Bizans kaynaklarında Amid adı geçiyor.
27. DÜZCE – DUSIA:
Antik dönemde küçük bir yerleşim olarak biliniyordu.
28. EDİRNE – HADRIANOPOLIS:
Roma İmparatoru Hadrianus tarafından kuruldu.
29. ELAZIĞ – HARPUT / MAMURETÜLAZİZ:
Osmanlı döneminde resmi adı Mamuretülaziz’di.
30. ERZİNCAN – EREZ / EGIN:
Antik ve Orta Çağ kaynaklarında bu isimler kullanıldı.
31. ERZURUM – THEODOSIOPOLIS:
Bizans İmparatoru II. Theodosius’un adını taşıyordu.
32. ESKİŞEHİR – DORYLAION:
Frigya döneminin önemli şehirlerinden biriydi.
33. GAZİANTEP – AYINTAP:
Osmanlı kayıtlarında bu adla geçiyor.
34. GİRESUN – KERASUS:
Yunanca “kiraz” anlamına gelen isimdi.
35. GÜMÜŞHANE – ARGYROPOLIS:
“Gümüş şehir” anlamına geliyor.
36. HAKKÂRİ – ÇÖLEMERİK:
Osmanlı dönemindeki adıydı.
37. HATAY – ANTIOCH:
Seleukoslar döneminde kurulan şehir.
38. IĞDIR – IĞDIR BEĞ:
Oğuz boylarından Iğdır Bey’in adıyla anıldı.
39. ISPARTA – BARIS:
Antik çağlarda kullanılan isimdir.
40. İSTANBUL – BYZANTION / KONSTANTINOPOLIS:
Roma ve Bizans dönemlerinde bu adlar kullanıldı.
41. İZMİR – SMYRNA:
Antik Yunan dönemindeki ismidir.
42. KAHRAMANMARAŞ – GERMENICIA:
Roma döneminde bu adla biliniyordu.
43. KARABÜK – ZEFRE:
Bölgedeki eski yerleşimin adıydı.
44. KARAMAN – LARANDA:
Antik Lykaonia kentlerinden biriydi.
45. KARS – KARSAK:
Türk boylarının adıyla ilişkilendiriliyor.
46. KASTAMONU – TIMONION:
Bizans kaynaklarında bu ad geçiyor.
47. KAYSERİ – MAZAKA / CAESAREA:
Roma döneminde Caesarea adını aldı.
48. KIRIKKALE – YAHŞIHAN:
Osmanlı döneminde köy adıydı.
49. KIRKLARELİ – KIRK KİLİSE:
Osmanlı dönemindeki adıydı.
50. KIRŞEHİR – MACISSUS / JUSTINIANOPOLIS:
Bizans İmparatoru Justinianus’un adı verildi.
51. KİLİS – KİLİS:
Tarih boyunca adı hiç değişmeyen tek il.
52. KOCAELİ – NICOMEDIA:
Bitinya Krallığı’nın başkentiydi.
53. KONYA – ICONIUM:
Roma ve Bizans dönemlerinde kullanıldı.
54. KÜTAHYA – COTIAEUM:
Frigya bölgesinin önemli kentlerinden biriydi.
55. MALATYA – MELITENE:
Roma’nın doğu sınır şehirlerinden biriydi.
56. MANİSA – MAGNESIA:
Antik İyon şehirlerinden biri.
57. MARDİN – MARIDA:
Süryanice ve Aramice kökenli isim.
58. MERSİN – ZEPHYRIUM:
Antik dönemde kullanılan ad.
59. MUĞLA – MOBOLLA:
Karya bölgesindeki antik yerleşimin adı.
60. MUŞ – TARON:
Erken dönem Ermeni ve Bizans kaynaklarında geçiyor.
61. NEVŞEHİR – MUŞKARA:
Osmanlı dönemindeki köy adıydı.
62. NİĞDE – NAHITA:
Hitit ve Frig kaynaklarında yer alıyor.
63. ORDU – COTYORA:
Antik Yunan kolonisiydi.
64. OSMANİYE – CEBELİBEREKET:
Osmanlı dönemindeki sancak adı.
65. RİZE – RHIZUS:
Antik Yunan dönemindeki isim.
66. SAKARYA – ADAPAZARI:
Nehir kenarındaki pazar yerinden adını aldı.
67. SAMSUN – AMISOS:
Antik Yunan kolonisi olarak kuruldu.
68. SİİRT – SAIRD:
Süryani kaynaklarında bu adla geçiyor.
69. SİNOP – SINOPE:
Amazon Kraliçesi Sinope’nin adıyla anıldı.
70. SİVAS – SEBASTEIA:
Roma döneminde imparator adına verildi.
71. ŞANLIURFA – EDESSA:
Antik Mezopotamya’nın önemli merkezlerinden biri.
72. ŞIRNAK – ŞEHR-İ NUH:
İslami rivayetlerde Nuh’un şehri olarak geçiyor.
73. TEKİRDAĞ – RHAEDESTUS:
Antik Trakya kentlerinden biri.
74. TOKAT – COMANA PONTICA:
Pontus Krallığı’nın kutsal şehriydi.
75. TRABZON – TRAPEZUS:
Yunan kolonisi olarak kuruldu.
76. TUNCELİ – MAMIKI / KALAN:
Tarihi kayıtlarda bu adlarla geçiyor.
77. UŞAK – TEMENOTHYRAEA:
Antik Frigya kentlerinden biri.
78. VAN – TUSPA:
Urartu Krallığı’nın başkentiydi.
79. YALOVA – YALAKABAD:
Bizans ve Osmanlı dönemlerinde kullanıldı.
80. YOZGAT – BOZOK:
Osmanlı döneminde Bozok Sancağı olarak anıldı.
81. ZONGULDAK – SANDRAKE:
Antik dönemde Karadeniz kıyısındaki yerleşimin adıydı.
