Balkanlar hiçbir zaman Eskişehir’e uzak olmadı. Geçtiğimiz günlerde TRT’nin radyo kanalında da, Eskişehir’in Balkanlar’dan gelen Türklerin göçleri ile kültür yapısının olumlu anlamda değiştiği vurgulandı. Kiremit, tuğla sektörü, sobacılık ve kuzine kullanımı Balkanlar’dan özellikle de Bulgaristan’dan gelen Türklerin Eskişehir’de imalat sanayi ardından da sobacılık sektörünü kurmaları ile hız aldı. Un fabrikaları da değirmencilikle başlayarak, Balkan Türkleri kurmuştur. Üretimler halen devem ediyor. Yurtdışına da satılıyor. Bulgaristan’ın ‘Peşka’sı burada Kuzine haline geldi. Doğalgaza kadar, sobalar kullanılmaya devam etti. Bugün Almanya ve Yunanistan’a satılıyor. Kırsal alanlarda kullanılmaya devam ediyor.
SAVAŞLAR ONLARI GETİRDİ
Balkan savaşları ile birlikte Eskişehir’e balkanlardan göçler başladı. 1950 ile 1951 ve daha sonra 1989’a kadar ciddi göçler ile Eskişehir’in gelişimi hızlandı. Mesela Cumhuriyet’in kurulmasına, Atatürk’e ve kuvayı milliye önemli destek yapan Eskişehir’i Cumhuriyet’ten sonra kimse tutamadı. Bugün herkesin Eskişehir’i Türkiye’de birçok şehirden farklı bir tarafa oturtmasında Balkanlardan Eskişehir’e göç eden Balkan Türklerinin önemli katkısı vardır. Bulgaristan kökenli Balkan savaşlarından bu yana Eskişehir il sınırları içine yerleşen Balkan Türk’ü sayısı 150-200 bin civarında olduğu konuşuluyor. Bugün Tepebaşı Belediyesi Toprak Sempozyumu düzenliyorsa, bu geleneği takip ettiği içindir. Bu gelenek olmasaydı, Eskişehir’in dünya çapında toprak sanayisi konusunda bir ağırlığı olmazdı.
ŞİMDİ TERMAL VE UÇAK
Kuzine, soba fabrikası, un fabrikası ve toprak sanayisini kuranları çocukları daha doğrusu torunları, üçüncü kuşak Balkan Türkleri bu kez işleri büyüttüler. Eskişehir’de 15 dernek ile bir federasyonda ve de işadamları kısa adı ERİAD olan Eskişehir Rumeli Sanayici ve İşadamları Derneğinde dayanışmanın en güzel örneğini gösterdiler. Ve de göstermeye devam ediyorlar. ERİAD Başkanı Rüştü Şentuna, bir süre önce projelerini açıkladı. Paraları olduğunu sadece destek ve bürokratik işlerde kolaylık beklediklerini söyledi.
Yine Balkan Savaşlarından kaçarak, 100 yılı aşkın süre önce Kızılinler köyüne gelerek, yerleşen ve sebze ve meyve üretimi yapan Balkan Türklerine, 100 yıl sonra bir olanak daha çıktı. Köyün altında termal suları olduğu ortaya çıktı.
KAÇIRMAYALIM
Belki de 40 yıl önce Eskişehir Türkiye’nin termal turizm merkezi olabilirdi. Ancak, kısır çekişmeler, Eskişehir’in değil Afyonkarahisar’ın Türkiye’nin termal merkezi olmasını sağladı. ERİAD’ın bu projesi hepimiz tarafından iyi değerlendirilmelidir. Bu kez fırsat kaçmamalıdır. Eskişehir sağlık turizminin merkezi olabilir. Sağlık da, Türkiye’nin bir tık önündeyiz. Termal ile güçlü sağlık tesislerimizi ve bu yönümüzü birleştirmeliyiz. ERİAD’a bu konuda en önemli destek 15 Balkan Türk’ünün Eskişehir’de kurduğu derneklerin çatı örgütü Eskişehir Muhacir Dernekleri Federasyonundan geldi. Federasyon başkanı kadri Ay, Eskişehir’deki etkili ve yetkililere seslenerek, ERİAD’ın önünün açılmasını istedi.
